Stoppen met de speen

Het speentje… ik heb er een haat-liefdeverhouding mee. En ik denk met mij veel meer ouders. Aan de ene kant is het een heel fijn troost- en kalmeringsmiddel voor je kindje. Maar ik heb dat ding ook heel vaak vervloekt. Soms wel vier, vijf keer per nacht schuifelde ik half slapend, weer richting Resa’s kamertje om die speen te zoeken, die meestal achter haar bed was gevallen, en terug in haar mond te stoppen (uiteraard het meeste stof er even van afgeblazen 😉).

Laten we vooropstellen dat ik echt wel een voorstander ben van het gebruik van speentjes bij kleine baby’s. Baby’s hebben van nature een grote zuigbehoefte. Daar wordt deels aan voldaan door het zuigen aan de borst of fles. Sommige baby’s hebben daar voldoende aan, maar de meeste baby’s hebben een grotere behoefte. Een fopspeen is daarin een heel fijn hulpmiddel. Zuigen werkt stress verlagend en kalmerend voor kleine baby’s en het kan enorm helpen bij darmkrampjes. Daarnaast kan een speen helpen bij het leren zuigen en drinken bij een prematuur geboren baby. Bij mijn dochter Resa (geboren met 34 weken) werd dit in het ziekenhuis dan ook heel erg gestimuleerd.

Maar dan..

Vanaf de leeftijd van 3-4 maanden ontstaat er vaak een patroon, en dit gebeurt bij heel veel (zo niet alle) baby’s die een speen gebruiken: je moet ineens meerdere keren per nacht eruit om de speen terug te stoppen. Of je kindje slaapt goed tot een uur of 04:00-05:00, en vanaf dan moet je om de 10 minuten terug voor de speen. De speen begint een echte slaapassociatie te worden voor je baby. Met andere woorden: je baby heeft het speentje steeds opnieuw weer nodig om terug in slaap te vallen. Dat is een eigenlijk hele normale ontwikkeling, maar niet echt bevorderend voor je eigen nachtrust…

Wat kun je hieraan doen?

De zuigbehoefte van een kindje wordt steeds minder naarmate ze ouder worden. Sommige baby’s laten vanzelf merken dat ze het speentje niet meer willen of nodig hebben. Als je dat signaleert kun je je kindje hierin natuurlijk volgen. Is dit niet het geval, en zorgt het speentje wel voor gebroken nachten, dan kun je er rond de leeftijd van 4-6 maanden ook voor kiezen om cold turkey te stoppen met het speentje. Dit geeft waarschijnlijk een paar moeizame nachten, maar je baby zal het speentje al snel weer vergeten zijn.

Je kunt er ook voor kiezen om het speentje langzaam af te bouwen. Hierbij help je je kindje (bijna) in slaap met behulp van de speen, maar net voordat hij in slaap valt haal je het speentje zachtjes uit zijn mond. Een paar dagen later haal je het speentje nóg wat eerder uit zijn mond. En zo bouw je dat steeds verder uit totdat je kindje het speentje niet meer nodig heeft om in slaap te vallen. Deze methode geeft minder weerstand bij je kindje, maar het duurt wel langer (kan wel een aantal weken duren). Daarnaast is er ook inzet van bijvoorbeeld oppas of kinderopvang nodig, om dezelfde methode toe te passen.

Het nadeel van stoppen met het speentje op deze leeftijd: je hebt hierna geen ‘makkelijke’ manier meer om je kindje te troosten of hem te laten stoppen met huilen. Mijn jongste dochter had vanaf 3 maanden ongeveer geen speentje meer, en een aantal maanden later miste ik hem soms wel eens. Uiteindelijk kon ze wel getroost worden, het duurde waarschijnlijk alleen wat langer dan wanneer ze een speentje had gehad.

Wil je nog niet stoppen met het speentje? Of lukt het nog niet?

Geen probleem natuurlijk! Er zijn genoeg kindjes die nog veel langer hun speentje nodig hebben. Is het na de leeftijd van 6 maanden niet gelukt om te stoppen met het speentje? Dan is mijn advies om te gaan oefenen met het speentje zélf in te laten doen. Gemiddeld lukt dit bij baby’s rond de leeftijd van 7-8 maanden. Een tip hierbij is om dan ook meerdere speentjes tegelijk in het bedje te leggen, zodat je kindje er ’s nachts altijd ééntje kan vinden. Daarnaast kun je op deze leeftijd ook een knuffel introduceren (eventueel vasthangen aan de speen), zodat je kindje later altijd nog een vertrouwd en veilig voorwerp bij zich heeft wanneer je écht gaat stoppen met de speen.

Op deze leeftijd zou ik er persoonlijk niet voor kiezen om te stoppen met de speen. Er is veel gaande in de ontwikkeling en kindjes zijn op deze leeftijd vaak al echt gehecht aan hun speentje. Hierdoor wordt afbouwen of stoppen erg moeilijk (niet onmogelijk hoor, maar waarschijnlijk geeft je kindje veel weerstand). Daarnaast zullen ze het ook niet begrijpen, omdat het taalbegrip nog niet ver genoeg ontwikkeld is.

Wanneer is het dan wél een goed moment om te stoppen?

Is het voor de 6 maanden niet gelukt om te stoppen met de speen? Dan kun je het beter even laten rusten, totdat ze in ieder geval de peuterleeftijd hebben bereikt (2 jaar). Vanaf de leeftijd van 1-1,5 jaar kun je wel al beginnen met het stellen van grenzen. Dus bijvoorbeeld: het speentje wordt alleen nog gebruikt bij het slapen of lange autoritten. het slapen leggen ze hun tutje op de plank/kast/in hun bed en daar blijft hij liggen. Als je hier consequent in bent, pikken kindjes van deze leeftijd dit al snel op. De knuffel die je vanaf 6 maanden (misschien) hebt geïntroduceerd, mag wél overal mee naartoe.

Vanaf de leeftijd van 2-2,5 jaar begint het taalbegrip en taalgebruik van je kind steeds verder te ontwikkelen. Dit is een mooi moment om je kindje te gaan voorbereiden op het stoppen met het speentje. Dit kun je op de volgende manieren doen:

• Boekjes – er zijn heel veel verschillende boekjes te vinden. Kies er eentje die voor jullie fijn voelt en die bij jouw kindje past.
• Situatie naspelen overdag – maak gebruik van poppen of knuffels en speel na dat zij gaan stoppen met hun speentje.
• Aftelkalender – je kunt eventueel een aftelkalender maken voor wanneer je daadwerkelijk wil dat je kindje gaat stoppen met het speentje. Maar bij sommige kindjes kan dit ook averechts werken, die doen het juist beter zonder druk en op hun eigen tempo.

En hoe stop je dan uiteindelijk?

Ook hier zijn weer verschillende manieren voor. Je hebt je voorbereiding gedaan, deze mag overigens best lang duren (een aantal weken of zelfs maanden), om je kindje te laten wennen aan wat er gaat komen.

• Je kunt het speentje op de post doen (naar bijv. de spenenfabriek zodat er nieuwe speentjes van gemaakt kunnen worden)
• Je kunt je kindje het speentje laten ‘geven’ aan een andere baby, die in de omgeving geboren is. Bij voorkeur niet het eigen broertje of zusje. De geboorte van een broertje of zusje kan al een erg onrustige periode zijn, dus beter stop je of een aantal maanden vóór de komst van de kleine of juist een aantal maanden erna.
• Het speentje kan worden opgehaald door het spenenelfje of de speentjesfee. In ruil daarvoor brengt die een mooi kadootje.
• Je kunt je kindje iets laten uitzoeken in de speelgoedwinkel en hem zelf laten ‘betalen’ met zijn speentje.
• Vaak wordt ook nog het speentje in de schoen gedaan in de Sinterklaasperiode. Dit heeft niet mijn persoonlijke voorkeur en zou niet mijn advies zijn. Deze periode is voor veel kindjes al heel erg spannend en onrustig. Door hun speentje in de schoen achter te moeten laten, bestaat de kans dat ze dit als iets negatiefs gaan zien. Maar het zal voor sommige kindjes ook zeker wel goed werken hoor. Nogmaals, doe wat bij jouw kindje en jouw gezin past!

Tandartsen en logopedisten adviseren vaak dat je het best helemaal kunt stoppen met de speen op uiterlijk 3 jaar. Maar stress vooral niet als jouw kindje nog iets langer nodig heeft. Voor Resa had ik de ‘deadline’ op 4 jaar liggen. Zij is uiteindelijk iets over de 3,5 helemaal gestopt met haar tutjes. Die ervaring en onze aanpak zal ik binnenkort met jullie delen.

Heeft jouw kindje een speen (gehad)? Hoe ben je gestopt of hoe wil je het aan gaan pakken? Deel je ervaringen in de reacties, om andere ouders nog meer waardevolle tips en info te geven!